Ni: Ricci Rafael
COTABATO CITY — Isang napakalaking political upset ang yumanig sa mahigit pitumpong (70) taon ng pamumuno ng Sinsuat Clan sa Datu Odin Sinsuat (DOS), Maguindanao del Norte. Sa nakaraang halalan noong Mayo 12, tinalo ni Mayor-elect Abdulmain “Baba” Abas ang incumbent mayor na si Lester Sinsuat — isang resulta na ikinagulat hindi lang ng mga taga-DOS kundi ng buong rehiyon ng Bangsamoro.
Nalaman natin ito sa isang balita na ating nabasa kamakailan.
Mula pa noong 1947, nang likhain ang bayan ng Dinaig (na kalauna’y naging), halos walang ibang angkan ang namuno dito kundi ang mga Sinsuat. Isang maikling panahon lang noong 1986, matapos ang EDSA Revolution, na ibang pamilya ang nagkaroon ng liderato — si Hadji Mokamad Abas, bilang OIC. Bukod doon, tuluy-tuloy ang pamamayagpag ng Sinsuat Clan.
Kaya’t hindi biro ang pagkapanalo ni Abas — isang political neophyte, at pinsang buo ni MILF peace panel chair at UBJP vice president Mohagher Iqbal. Kasama ni Abas sa panalo si Vice Mayor-elect Bobsteel Sinsuat — parehong kandidato ng United Bangsamoro Justice Party (UBJP), ang political party ng MILF.
Oo, tama ang basa niyo: ang UBJP, isang baguhang partido sa larangan ng regional na politika, ang nagpasiklab ng bagong yugto sa DOS — at sa Bangsamoro, sa kabuuan.
Kung titingnan, tila ba isang “changing of the guard” ang naganap. Hindi ito ordinaryong pagkatalo. Ito’y tila simbolikong pagtatapos ng isang makapangyarihang era — ang era ng Sinsuat sa DOS.
Pero paano nga ba ito nangyari?
Ayon sa ilang political observers, at mga kakilala natin na taga Cotabato City, isa sa mga “turning point” ng halalan ay ang insidente ng tangkang pagpapalit sa mga Board of Election Inspectors (BEIs) ng Comelec. Agad na umaksyon si Bobsteel Sinsuat sa pamamagitan ng isang Facebook Live kung saan siya nanawagan ng tulong. Nagdatingan ang daan-daang tao sa munisipyo para harangin ang mga sinasabing papalit na BEIs na bitbit ang election paraphernalia. Naantala ang pagboto at nagsimula lamang ito bandang alas-dos ng hapon. Ngunit sa oras na ‘yon, tila naging malinaw na — may bagong direksyon na ang DOS.
Pero huwag agad isara ang kabanata ng Sinsuat. Tandaan nating kahit natalo si Lester, nanalo pa rin si Bobsteel Sinsuat bilang bise alkalde, at si Marshall Sinsuat ay nanalong bise gobernador ng Maguindanao del Norte. Isa itong patunay na hindi pa tapos ang laban.
Dagdag pa rito, sa mas malawak na Bangsamoro region, hindi lang sa DOS nanalo ang UBJP. Sila rin ang nagwagi sa Cotabato City, Tawi-Tawi, at parehong lalawigan ng Maguindanao — del Norte at del Sur. Sina Ali Midtimbang at Tucao Mastura, parehong mula sa prominenteng political families, ay nagtagumpay sa ilalim ng bandila ng UBJP laban sa dinastiyang Mangudadatu.
Tunay ngang sa unang sabak pa lang ng UBJP sa politika, tila ba tinamaan nila ang ugat ng hinaing at pagnanais ng pagbabago ng mga botante. Kahit kakaunti ang resources ng ilan sa kanilang mga kandidato, nanaig pa rin ang suporta ng taumbayan.
Ngunit malinaw rin ang mensahe mula sa liderato ng UBJP. Ayon kina former Chief Minister Ahod “Al-Haj Murad” Ebrahim ng presidente ng UBJP, Iqbal, at iba pang opisyal ng partido — ang panalo ay dapat pagyamanin hindi sa pamamagitan ng paghihiganti, kundi sa pagkakaisa. Nanawagan silang magpakumbaba ang mga nanalo at abutin ang kamay ng pagkakaibigan sa mga natalo.
Sa dulo ng lahat, ang halalang ito ay hindi lamang laban ng mga pangalan o partido. Isa itong patunay na kahit sa gitna ng mahabang tradisyon at makapangyarihang pangalan, may puwang pa rin ang bagong tinig. Sa DOS, isang dating hindi inaakalang kandidato ang siyang nagbigay ng bagong simula — at sa Bangsamoro, isang bagong yugto ng pulitika ang nagsisimula.
Ang tanong na lang: Magpapatuloy kaya ang pagbabagong ito? O panandalian lang ang pagkabasag ng makalumang estruktura?
Abangan natin. Ang kasaysayan, gaya ng politika, laging bukas sa susunod na kabanata.
